Marrëdhëniet midis vendeve ish-socialiste dhe vendeve të Evropës Perëndimore e Amerikës

Periudha e dashurisë dhe përdëllimit të vendeve perëndimore ndaj popujve dhe vendeve ish-socialiste zgjati shumë pak. Tani ekstazën e ka zëvendësuar ftohtësia, llogaria, interesi i ndërsjelltë, dhe më tej ironia, përbuzja dhe injorimi. Fejto e ka nuhatur një gjë të tillë, prandaj konstaton me të drejtë se "mahnitja e opinionit publik perëndimor përpara "revolucionit të kadifejtë", mund të krahasohet me euforinë europiane të viteve 1789: u përshëndetën Leh Valesa dhe Vaclav Haveli si Shën Gjergjë modernë që triumfuan mbi "dragoin" komunist. Por shumë shpejt po ata që qanin nga gëzimi në vjeshtën e vitit 1989, nisën të ironizonin disa muaj më vonë "elektriçistin e vogël të Gdanskut" ose "mbretin filozof" të Pragës, duke i treguar si të paaftë të kryenin funksionet e tyre të shefit të shtetit" (Fejto, Fundi i demokracive popullore, faqe 399).

Në vendet perëndimore qarkullojnë lloj-lloj librash dhe transmetohen gjithfarë emisionesh televizive, të cilat, në vend që ta pasqyrojnë me vërtetësi realitetin e vendeve ish-socialiste, fyejnë dhe nënçmojnë traditat dhe kulturën e tyre. Nga ana tjetër, vendin e "çeqeve të bardha", me të cilat u joshën masat në këto vende, e kanë zënë llogaritë e ftohta të zotërve të parave dhe çeqeve, apo e kanë zëvëndësuar ndihmat humanitare dhe bamirëse. Në marrëdhëniet ndërshtetërore nuk mund të mos vihet re një dukuri që ka të bëjë me pozitën nënshtruese që u imponohet vendeve ish-socialiste. Ata po pranohen në atë që quhet "shtëpi evropiane" dhe botërore, po jo atje ku duan apo ku e kanë vendin realisht, po atje ku u thonë. Ndarja dhe rregulli që u predikohej këtyre vendeve nga Bashkimi Sovjetik në mënyrë komuniste ekziston akoma, veçse me një emër të ri: si ndarje demokratike.

Thelbi i problemit nuk ka ndryshuar, ka ndryshuar vetëm kostumi me të cilin është veshur ai. Me miliona qytetarë të këtyre vendeve, aktualisht me banim të përkohshëm në Evropën Perëndimore, e ndeshin përditë këtë qendrim përbuzës. Realiteti i mësipërm nuk shfaqet hapur, por ai ekziston. Në vendet ish-socialiste këtë realitet e mban akoma të ndrydhur klasa politike që është në këto vende, e cila u formua me ndihmën e Perëndimit, si dhe niveli i prapambetur ekonomik që ekziston atje. Por këto janë pengesa që nuk do të vazhdojnë gjatë. Klasa politike e këtyre vendeve një ditë do dalë nga skena, ndërsa niveli ekonomik do të ngrihet. Në këto vende së afërmi do të dalë në skenën politike një klasë nacionaliste e fortë dhe agresive. Gjendja reale e pozitës së sotme të këtyre vendeve dhe marrëdhënieve ndërkombëtare të tyre do të përcaktojnë dhe rrugën e ardhjes në pushtet të klasës së re politike. Ajo do të vijë në pushtet duke u mbështetur pikërisht mbi kozmopolitizmin dhe pozitën lypsare të klasës së sotme politike, nga njëra anë, dhe, nga ana tjetër, duke u mbështetur mbi moralin e sotëm politik fyes dhe përbuzës, që është i bollshëm në literaturën, media-t dhe marrëdhëniet ndërkombëtare perëndimore.

BACK