Pamja ideologjike e problemit:

Gjatë periudhës 1990-1995 janë shkruar një sërë librash, që kanë për objekt të tyre marrëdhëniet ndërkombëtare të kësaj periudhe apo krahasimet me periudhën e kaluar. Në këto libra janë vënë në dukje konfliktet dhe konfrontimet që kanë ndodhur gjatë kësaj periudhe relacionet globale. Megjithatë, nuk mund të mos vëmë në dukje se këto libra i përshkon njëfarë "objektivizmi" ndaj ngjarjeve dhe në mjaft raste qendrimi pasiv i autorëve, krahas përpjekjeve për nxjerrjen e konkluzioneve teorike. Interesante është se shumica e autorëve të këtyre librve vazhdojnë të vuajnë nga e njëjta sëmundje e vjetër. Kur përpiqen të analizojnë shkaqet e këtyre konflikteve, disa prej tyre i bien shkurt, i gjejnë këto shkaqe jo në analizën reale të fenomeneve, por duke i trajtuar ato si pasoja të pashmangshme të sistemit socialist. As që bëhet fjalë që të përmendet edhe totalitarizmi në gjirin e marrëdhënieve ndërkombëtare. Arsyet që në veprën shkencore të shumë mendimtarëve perëndimorë apo lindorë mungon ky aspekt i trajtimit të totalitarizmit, pra, aspekti i totalitarizmit në marrëdhëniet ndërkombëtare, janë të shumta dhe komplekse. Një ndër këto arsye, për të mos thënë ajo më kryesorja, del dhe duket shumë qartë. Këtë arsye me shumë të drejtë Sartori e quan ideologjizim i problemit. Por, për fat të keq, as Sartori dhe as mendimtarë të tjerë nuk janë të zhveshur nga ideologjizimi.

Në veprat e tyre ky ideologjizim nuk del hapur, si rregull ai nuk përmendet. Por vetë analiza e dukurive që ata lënë jashtë veprës së tyre të çon në një konkluzion të tillë. Klod Lëfor në kritikën që u bën mendimtarëve të së majtës në Francë e jep shkarazi, pa u thelluar në analizën e tij, shkakun e kësaj dukurie. Ai thotë se "koncepti i ri (i totalitarizmit - shënimi ynë) u pa si një koncept i së djathtës i farkuar në shërbim të një qëllimi reaksionar; lufta kundër totalitarizmit u paraqit si një diversion, qëllimi i të cilit ishte që të lihej në harresë realiteti i imperializmit perëndimor dhe që të çarmatosej kritika e sistemit kapitalist"(Lëfor, Demokracia dhe totalitarizmi, faqe 91).

Kritika e Leforit është e drejtë. Por duhet thënë njëkohësisht se sot, në pozitat e djeshme të së majtës, ka rënë mendimi politik i së djathtës mbi totalitarizmin. Për problemin që po trajtojmë, mbi bazën e ballafaqimit të nocioneve dhe të praktikës së marrëdhënieve ndërkombëtare të djeshme dhe të sotme, do të mjaftohemi të themi se:

Së pari: totalitarizmi nuk lidhet vetëm me natyrën e sistemit ekonomiko-shoqëror, ai nuk është një bashkëngjitje ekskluzive e sistemit socialist dhe vetëm e tij (edhe sistemi kapitalist në faza të ndryshme të zhvillimit të tij ka prodhuar totalitarizëm).

Së dyti: totalitarizmi nuk ekziston vetëm në marrëdhëniet brenda një shteti; ai ekziston dhe shfaqet dhe në marrëdhëniet ndërkombëtare. Aktualisht ai sot përbën një ndër tiparet kryesore të këtyre marrëdhënieve. Thelbin e totalitarizmit në marrëdhëniet e sotme ndërkombëtare mund ta vërejmë më konkretisht në luftën që bëhet nga njëra anë midis fuqive të mëdha për të ruajtur status-quo-në e krijuar dhe në përpjekje e mjaft popujve dhe shteteve të vegjël për të relizuar të drejtat e tyre demokratike, që kërkojnë në mënyrë të natyrshme prishjen e kësaj gjendjeje.

Tashmë i kemi përmendur disa shembuj për të vërtetuar ekzistencën e totalitarizmit në marrëdhëniet ndërkombëtare aktuale. Por ende nuk është aspekti më i rëndësishëm i problemit. Ai prek drejtëpërdrejt thelbin e rendit të ri botëror që predikohet sot me të madhe. Për të me të drejtë Gabriel Partos thotë se "rendi i ri botëror çdo ditë e më shumë ka filluar t'i ngjajë çrregullimit të dikurshëm të botës" (Partos, Bota që erdhi nga të ftohtit, faqe 285). Prandaj çështja kërkon një analizë më të thellë dhe më të gjerë. Le të përpiqemi ta bëjmë atë, duke u mbështetur në përgjithësimin dhe analizën e atyre dukurive që ekzistojnë sot në botë dhe që janë burim i mbajtjes gjallë të dukurive të totalitarizmit në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Vitet 1990-1995 edhe për mendimtarët dhe analistët perëndimorë kanë qënë vitet e dehjes së përgjithshme. Përmbysja aq e papritur dhe aq paqësore e Bashkimit Sovjetik dhe e regjimit të vendeve të tjera socialiste i ka hapur rrugën jehonës marramendëse të krijimit të mbretërisë së demokracisë në gjithë botën. Totalitarizmi vdiq, rroftë demokracia - kjo është boshti i propagandës dhe shkrimeve të viteve 1990-1995. Dehja ishte e përgjithshme. Por, kur njeriu është i dehur, ai është i disponuar t'i shmanget arsyetimit normal dhe për këtë shkak gjykon gabim ose në mënyrë spontane. Kështu po ndodh dhe me politologë dhe analistë të shumtë perëndimorë. Ndërsa e vërteta është ndryshe. Me ndryshimin e sistemit në Evropën Lindore u përmbys socializmi, por nuk u eleminuan totalitarizmi dhe marrëdhëniet totalitare apo autoritare. Periudha e deritanishme e zhvillimit të marrëdhënieve ndërkombëtare jep shumë shembuj, shenja apo të dhëna që flasin se zhdukja e marrëdhënieve totalitare dhe autoritare është larg për t'u menduar. Veç shembujve të mësipërm, një analizë e hollësishme e mosmarrëveshjeve, konflikteve apo kundërshtive në gjirin e marrëdhënieve ndërkombëtare, në mënyrë të natyrshme të çon evidentimin e disa dukurive:

BACK