Ekzistenca e sferave dhe zonave të influencës; ndikimi i tyre në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Periudha pas përmbysjes së socializmit në marrëdhëniet ndërkombëtare në pamje të parë ka krijuar idenë e krijimit të disa raporteve të reja, të panjohura në të kaluarën. Kështu, po u jepet përparësi organizmave ndërkombëtarë, qoftë në nivelin evropian, qoftë në nivelin botëror. Organizma të tillë, si Organizata e Kombeve të Bashkuara, Unioni Evropian, Këshilli i Evropës, Organizata e Sigurimit dhe Bashkëpunimit Evropian etj., në propagandën e sotme paraqiten si pararendëset e krijimit të strukturave të reja të ardhshme komunitare evropiane dhe botërore. Tani po flitet për triumfin e federalizmit dhe për epërsinë e bashkëjetesës së rajoneve shumëkombëshe. Që ka në këtë prirje një evolucion me kahje pozitive në krahasim me të kaluarën, kjo është e vërtetë. Por e vërteta, veçanërisht kur është e pjesshme, nuk mund ta mbulojë dot gjithë realitetin e marrëdhënieve nderkombëtare. Me gjithë dukuritë pozitive sot në realitetin e këtyre marrëdhënieve , vazhdon të ekzistojë akoma teoria e zonave të influencës. Kjo teori ka qenë e vjetër. Ajo mori përhapje të gjerë dhe konkrete në Luftën e Parë Botërore dhe veçanërisht pas Luftës së Dytë Botërore. Le ta konkretizojmë problemin.

Një nga armët më të fuqishme të propagandës së Perëndimit kundër socializmit ishte fakti i pakundërshtueshëm se Bashkim Sovjetik, nën maskën e internacionalizmit proletar, ishte shnëdrruar në një perandori që dhunonte lirinë dhe pavarësinë e popujve të ndryshëm të Lindjes. Në mënyrë të natyrshme shumë popuj të këtyre vendeve shembjen e socializmin duke e konsideruar këtë akt më shumë si mjet dhe mundësi për të fituar lirinë dhe pavarësinë kombëtare. Por a ndodhi vërtet kështu? T'u referohemi fakteve. Sot në Evropë realisht nuk kemi eleminim të sferave të zonave të influencës, siç propagandohet, por një rirregullim të raporteve të interesave midis fuqive të mëdha. E veçanta ka të bëjë me faktin që nëse në të kaluarën zonat e influencës realizoheshin me luftë midis fuqive të mëdha, në kohën e sotme ato po realizohen në rrugë paqësore. Në rastin e konfliktit të armatosur, fuqitë e mëdha rrinë në rolin e arbitrit, ndonëse luftën e bëjnë me shtytjen e tyre shtetet që ato kanë nën influencë.

Ballkani i viteve 1990-1995 është prova e qartë e vërtetësisë së këtij konkluzioni. Por le të vijojmë më tej. Jugosllavia, sa kohë që ishte shtet federativ, më tepër se nën influencën e njërit apo tjetrit grupim, ishte e përkëdhelura e Perëndimit. Shpërbërja e saj dhe lindja e shteteve të rinj nxori në skenë, veç të tjerash, teorinë e zonave të influencës. Ishte në fillim Gjermania që përkrahu dhe mbrojti pavarësinë e Sllovenisë dhe Kroacisë. Marka gjermane, në vend të ushtrive perandorake, e ripushtoi këtë zonë të vjetër influence të bllokut austro-gjerman. Franca, Rusia dhe Anglia mbrojtën dhe përkrahën federatën serbo-malazeze, pikërisht zonën e vjetër të influencës së këtyre shteteve. Ndërsa një shtet i ri që u krijua, Maqedonia, u fut që në fillim nën influencën amerikane. Sesa i vërtetë është ky fakt, këtë e tregon më së miri lufta që u zhvillua në Bosnjë e Hercegovinë. Për tre vjet rresht, Rusia, Franca dhe Anglia, në formë të hapur apo të fshehur, mbrojtën dhe justifikuan qendrimin e Serbisë. Blloku austro-gjerman mbrojti dhe përkrahu interesat e Kroacisë. Ndërsa në rolin e arbitrit qendruan Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilave u duhej të krijonin hapësirën e tyre të ndikimit politik, por dhe të arrinin pajtimin e interesave të aleatëve të tyre, për t'i dhënë një zgjidhje masakrës së Bosnjës, e cila, me përmasat e saj tragjike, rrezikoi shumë rëndë predikimet e tyre për klimën e re të marrëdhënieve ndërkombëtare pas përmbysjes së sociaaizmit.

Një provë tjetër në favor të këtij përfundimi është përkrahja e sulmit kroat për rifitimin e Krajinës. Jehona e ofensivës kroate në shtypin dhe televizionin gjerman e austriak ishte e pakrahasueshme me jehonën që iu bë kësaj ngjarjeje nga shtypi dhe televizioni i Francës, Anglisë dhe Rusisë.

Ekzistencën e zonave të influencës dhe të rirregullimit të këtyre zonave mund ta shikojmë qartë po të studiojmë realitetin e marrëdhënieve ndërkombëtare në Evropën Lindore dhe Qendrore. Në këto vende, deri dje nën influencën sovjetike, sot shihet një ndërthurje tjetër interesash. Në këtë rirregullim siç duket më të fituar do të jenë gjermanët. Disa nga vendet e Evropës Qendrore në të kaluarën kanë qenë pjesë e perandorisë së Habsburgëve, si, për shembull, Çekia, Sllovakia, Hungaria etj. Austria sot nuk e luan dot rolin e fuqisë së madhe. Këtë rol ka filluar ta luajë shumë mirë Gjermania. Rikthimi i ekuacioneve të dikurshme gjeopolitike po ndodh dhe me shtetet baltike: Lituaninë, Letoninë, Estoninë.

BACK